Niepełnosprawność wciąż jeszcze jest powodem wykluczenia. Nie chodzi wyłącznie o uprzedzenia, czy jakieś obawy. Polacy zazwyczaj zaakceptowali obecność osób z niepełnosprawnością w życiu polityczno-społeczno-kulturalnym. W dalszym ciągu osoby z niepełnosprawnością nie mogą w pełni wykorzystać swojego potencjału w edukacji, pracy, a nawet w zwykłym, codziennym życiu domowym. Problemem jest przystosowanie pomieszczeń do potrzeb tych osób. Mieszkanie, w którym przebywa osoba niepełnosprawna musi być dostosowane do jej potrzeb i umożliwić swobodne korzystanie ze wszystkich sprzętów.
Charakterystyka mieszkań dla niepełnosprawnych
Ogółem nawet nowe mieszkania nie są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Deweloperzy poświęcają uwagę realizacji norm nakazanych przez prawo. W Polsce rynek budowlany nie nadąża za zmieniającymi się potrzebami konsumenta i jak na razie raczej pomija potrzeby osób poruszających się na wózku, czy o kulach. Budowanie mieszkań przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych powinno być standardem. Rynek mieszkaniowy za wolno dokonuje w kierunku oczekiwań klientów.
Brak mieszkań dla osób niepełnosprawnych
Skoro deweloperzy nie są zainteresowani budowaniem mieszkań przystosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnością, to właściciel mieszkania musi to zrobić we własnym zakresie. Nie jest to prosta sprawa. Jest to duże wyzwanie także dla architektów, którzy muszą przygotować projekt przebudowy. Zazwyczaj potrzebne jest szersze wejście do mieszkania i pokoi. Bywa, że konieczne jest wyburzenie ścian działowych, aby uzyskać większą przestrzeń. Bardzo ważne jest wyrównanie poziomu podłóg.
Podstawowe wymiary w mieszkaniu przystosowanym do potrzeb niepełnosprawnego
Każdą niepełnosprawność należy traktować indywidualnie, a mieszkanie dostosować do potrzeb konkretnej osoby. Inne wymagania będzie miała osoba poruszająca się na wózku, a inne osoba ze niepełnosprawnością intelektualną. W przypadku niepełnosprawnego dziecka trzeba mieć na uwadze konieczność częstszych zmian w mieszkaniu. Zupełnie innych warunków potrzebuje osoba leżąca, niezdolna do samodzielnej egzystencji, którą opiekują się najbliżsi.
Złota zasada
Przyjmuje się zasadę, że dla potrzeb osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim, konieczne są następujące ułatwienia: szerokość drzwi – powinna wynosić minimum 90 cm, miejsce do zawracania wózkiem – powinien stanowić okrąg o średnicy co najmniej 130 cm, jednak sugerowane jest zastosowanie średnicy 150 cm, wysokość progów nie powinna być większa niż 2 cm (najlepiej, gdyby w ogóle ich nie było).
Brodzik powinien być płaski, a w kabinie prysznicowej powinno znajdować się specjalne krzesełko, ułatwiające korzystanie z prysznica osobie niepełnosprawnej. Dostosowując mieszkanie do potrzeby osoby niepełnosprawnej trzeba brać pod uwagę wymiary wózka. Standardowa wielkość wózka to56,5-69 cm szerokości i 112 cm długości. Dostępne są również mniejsze modele.
Usuwanie barier
Adaptacja mieszkania do potrzeb niepełnosprawnego lokatora to przede wszystkim usuwanie barier architektonicznych. Umywalki, ubikacja i kabina prysznicowa powinny być wyposażone w specjalne uchwyty. Jeżeli osoba z niepełnosprawnością mieszka samodzielnie, to wszystkie przedmioty powinny być dostępne na wysokości wyciągniętej ręki. Wymaga to powieszenia szafek na niższej wysokości i zostawienia przestrzeni do swobodnego poruszania się po pomieszczeniach na wózku, o kulach lub o balkoniku.
Najważniejsze w adaptacji mieszkania dla osoby z niepełnosprawnością jest to, aby taka osoba dobrze czuła się we swoim domu i nie miała wrażenia, że coś ogranicza jej możliwość funkcjonowania w stopniu takim, na jaki pozwala stan zdrowia.
Architekci zauważyli, że wzrasta zapotrzebowanie na usługę dostosowania mieszkań do potrzeb osób niepełnosprawnych. Wynika to z większej świadomości społecznej i z woli aktywnego życia osób z niepełnosprawnością. Wygodne i swobodne funkcjonowanie niepełnosprawnego w jego mieszkaniu jest podstawowym prawem człowieka.