Obrót nieruchomościami musi być przejrzysty i bezpieczny. Kupujący nie może być zaskakiwany informacjami o obciążeniu hipoteką, czy nieuregulowanymi sprawami spadkowymi wobec nieruchomości. Utrzymanie porządku w stanie prawnym wszelkich nieruchomości ( w tym gruntów i działek budowlanych) gwarantują księgi wieczyste.
Cel ksiąg wieczystych
Księgi wieczyste prowadzi się, aby ustalić stan prawny nieruchomości, jak również spółdzielczych własnościowych praw do mieszkań lub lokali użytkowych oraz praw do domów jednorodzinnych w spółdzielniach mieszkaniowych. Brzmi skomplikowanie, ale mówiąc w skrócie, księgi wieczyste to zapis najważniejszych informacji o konkretnej nieruchomości. Informacje zawarte w księdze wieczystej są kluczowe dla procesu sprzedaży nieruchomości, ponieważ pozwalają ustalić osobę uprawnioną do dokonania sprzedaży nieruchomości oraz to, czy nieruchomość jest obciążona prawami osób trzecich, wysokość ewentualnych zabezpieczeń finansowych obciążających nieruchomość (hipoteki) oraz ocenić inne potencjalne ryzyka prawne.
Działy księgi wieczystej
Informacje zapisane w księdze wieczystej podzielone są na cztery działy. Dział pierwszy obejmuje podstawowe informacje dotyczące nieruchomości- jej położenie, wielkość, prawa związanych z jej własnością. Dział drugi zawiera dane o właścicielu lub użytkowniku nieruchomości (dane o wielkości udziałów). Dział trzeci to wiadomości o prawach, roszczeniach i ograniczeniach dotyczących rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym. Dział czwarty obejmuje wiedzę o hipotekach obciążających nieruchomość (w szczególności ich wysokość oraz na czyją rzecz zostały ustanowione). Brak wpisów w dziale trzecim i czwartym to dobra wiadomość, dla osoby zainteresowanej , ponieważ nieruchomość nie posiada obciążeń, więc można ją bezpiecznie kupić.
Jawność ksiąg wieczystych
Księgi wieczyste są prowadzone przez sąd rejonowe. Do odszukania księgi wieczysta konkretnej nieruchomości należy znać jej numer. Numer księgi wieczystej powinien posiadać sprzedawca. Jeżeli sprzedający odmawia udzielenia takiej informacji, to jest to sygnał ostrzegawczy, że nieruchomość może być obciążona hipoteką lub są z nią związane inne problemy. Kiedy mamy już numer, możemy udać się do sądu rejonowego właściwego dla danej nieruchomości i zapoznać się z treścią księgi w wydziale ksiąg wieczystych. Księgi wieczyste są jawne. Dlatego nie można się zasłaniać nieznajomością ich treści. Niedopilnowanie obowiązku zapoznania się księgą wieczystą wybranej nieruchomości, może się skończyć fatalnie dla kupującego. Sprzedający może przecież ukryć przed kupującym niewygodne dane.
Elektroniczne księgi wieczyste
Dzięki rozwojowi cyfryzacji w sądownictwie, księgi wieczyste zostały udostępnione w wersji elektronicznej. Aby sprawdzić księgę wieczystą elektronicznie, należy posiadać numer księgi wieczystej. Najlepiej sprawdzać ją tuż przed zakupem nieruchomości. Wtedy jest pewność, że stan prawny nieruchomości nie uległ zmianie. Serwis www.ksiegiwieczyste.pl ułatwia dostęp do Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych poprzez nowoczesny i przyjazny użytkownikowi interface. Jest to bardzo duże ułatwienie dla potencjalnego kupującego, ponieważ można uzyskać informacje z księgi wieczystej bez wizyty w sądzie. Oszczędza to czas i nerwy. Serwis dostarcza oryginały odpisów ksiąg wieczystych wydawane przez uprawnione Sądy Wieczystoksięgowe. W celu skorzystania z księgi, należy wpisać kod danego sądu (jest dostępny na stronie internetowej) i numer księgi wieczystej nieruchomości. Źródłem danych w serwisie jest Ministerstwo Sprawiedliwości, a dane są zgodne z Centralną Bazą Ksiąg Wieczystych.
Trzeba wiedzieć, że wydruki z ksiąg wieczystych udostępnianych przez internet są dokumentem i nie mogą być podstawą do dochodzenia praw lub obowiązków przed organami administracji publicznej, bankami i sądami. To jedynie informacja dla kupującego. Dokument ważny prawnie wydaje jedynie sąd rejonowy prowadzący księgę wieczystą.