Dywany perskie (inaczej dywany orientalne lub irańskie) to prawdziwe dzieła sztuki, o których marzą miłośnicy tkactwa i zwolennicy wykorzystywania naturalnych materiałów. W przeszłości perski dywan służył do ochrony przed wilgocią i zimnem, natomiast dzisiaj wyroby te znane są na całym świecie i uznawane są za wyjątkowe i drogocenne. Jak wyglądają perskie dywany, jaka jest ich historia i co je wyróżnia spośród innych wyrobów? Do jakich wnętrz pasują takie dywany i gdzie je umieścić? Odpowiadamy!
Jak wyglądają tradycyjne dywany perskie?
Dywany perskie cechują się niezwykłym artyzmem i wyjątkowym połączeniem kolorów. Na tkaninach dominują motywy roślinne i orientalne, przedstawione w różnych, najczęściej symetrycznych, układach. Dywany występują w szerokiej kolorystyce, jednak zdecydowanie najczęściej pojawiającą się barwą na wyrobach jest kojarzona z Iranem czerwień. W sprzedaży znaleźć można jednak także całkowicie jasne lub ciemne tkaniny oraz dywany w nietypowych, różnokolorowych odcieniach.
Wyjątkowe dywany perskie znajdziesz w sklepie internetowym https://dywanyalladyn.pl/pl/20-dywany-perskie.
Historia dywanów perskich
Kraj pochodzenia dywanów perskich to oczywiście dzisiejszy Iran i jego okolice. Według ustaleń, tradycja tkania dywanów perskich rozwinęła się już 2500 lat temu, kiedy to królowie i szlachta postrzegali te wyroby jako symbol luksusu i zamożności. Co więcej, dywany tkano na znak pamięci o rodzinach, które przekazywały z pokolenia na pokolenie tajemnicę tkania tychże dywanów.
Co ważne, technika wytwarzania dywanów perskich nie była dostępna dla każdego. Specyficzny sposób łączenia węzłów był przekazywany z ojców na synów, którzy następnie doskonalili swoje umiejętności i ulepszali wyroby. W czasach dominacji arabskiego kalifatu (1038-1194 n.e.) wprowadzono do techniki tkania węzły tureckie, natomiast w czasach panowania Safawidów (XVI w.) dywany perskie zaczęto postrzegać jako prawdziwe dzieła sztuki.
Wówczas Abbas I z Persji przekształcił stolicę kraju (Isfahan) w miejsce, gdzie postawiono na rozwój tkactwa i ciągłe ulepszanie techniki tworzenia dywanów. Wykwalifikowani projektanci i rzemieślnicy pracowali wówczas nad nowymi wzorami, a w celu przyspieszenia powstawania wyrobów postawiono nowe warsztaty. Abbas I zachęcał także do wymian handlowych z Europą, dzięki czemu dywany stawały się coraz bardziej pożądanymi przez społeczeństwo.
Dywany z XVI wieku można oglądać do dziś. W czasach panowania Safawidów większość dywanów wykonywana była z jedwabiu z dodatkiem srebrnych i złotych nici. To wtedy wyroby stały się symbolem luksusu i bogactwa, jednak wciąż pamiętano, że są one prawdziwym artystycznym dziełem i obchodzono się z nimi z szacunkiem. W 1722 roku stolica Persji została zniszczona, co przerwało tkactwo w kraju, jednak rzemieślnicy i koczownicy kontynuowali rzemiosło na wsiach.
Ręczne tkanie dywanów nie zakończyło jednak swojej historii i trwa do dziś. Wciąż wyroby uznawane są za prawdziwe dzieła sztuki, które należy przekazywać z pokolenie na pokolenie. Iran eksportuje ponad 420 milionów dywanów rocznie i co ciekawe, kraj stał się eksporterem około 70% wszystkich tkanych ręcznie dywanów.
Umiejętność tkania dywanów na liście UNESCO
Rozwój tkactwa sprawił, że obecnie aż 1/3 społeczeństwa zamieszkująca rejon Kashan zajmuje się tworzeniem dywanów. Co ciekawe, ponad połowę wszystkich tkaczy stanowią kobiety. Aby podtrzymywać perską tradycję, matki uczą swoje córki technik tkania, synowie zaś uczeni są wytwarzania narzędzi tkackich, a także barwienia, projektowania i przycinania dywanów. W 2010 roku tradycyjna sztuka tkania dywanów z Kashan została wpisana na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.
Czym wyróżniają się perskie dywany?
Dywany perskie zdecydowanie różnią się od dostępnych na rynku popularnych wyrobów tkackich. Możemy wyróżnić kilka podstawowych aspektów, które wyróżniają dywany perskie i są to m.in. zastosowanie naturalnych materiałów, rodzaj stosowanego w wyrobach węzła oraz różnorodność stylów.
Połączenie barw i naturalne materiały
Perskie dywany wykonane są z wełny, jednak czasem do produkcji wykorzystuje się także jedwab. Wyjątkowa kolorystyka tkanin otrzymywana jest poprzez naturalne składniki. Do barwienia dywanów wykorzystuje się m.in. łupiny orzecha, liście winorośli, obierki granatu, czy korzeń marzanny barwierskiej. Najczęściej łączonymi kolorami na tkaninach są czerwień, niebieski, zieleń, brąz, czarny oraz beż.
Rodzaj węzła
Sposób tkania dywanów perskich jest cechą charakterystyczną tychże wyrobów. Najczęściej stosuje się węzeł asymetryczny, który umożliwia nanoszenie szczegółowych wzorów, a także uzyskanie większej gęstości tkania.
Różnorodność stylów
Na wzór dywanu i materiał, z którego powstał, wpływa m.in. miejsce jego wykonania. Odzwierciedlenie różnych irańskich kultur umożliwiło tkanie dywanów w różnych lokalizacjach, od wsi i plemion koczowników, przez królewskie manufaktury, po miejskie warsztaty. Czym charakteryzują się dywany z poszczególnych miejsc?
Dywany wiejskie
Dywany tkane na wsiach charakteryzują się zastosowaniem jasnych i subtelnie połączonych kolorów. Zwykle do produkcji tkanin używano delikatną wełnę. Najpopularniejszymi dywanami z tej linii tradycji są dywany Gabbeh, co w języku perskim oznacza „surowy”, „naturalny”.
Dywany plemienne
Dywany tkane przez plemiona cechują się geometrycznymi wzorami i niezbyt wyszukanym połączeniem kolorystycznym. Pierwotnym zadaniem dywanów było ogrzewanie namiotów, dlatego koczownicy nie przykładali większej uwagi do wyglądu tkanin, jednak to sprawiło, że dywany te są postrzegane dzisiaj jako wyjątkowe. Tkaniny tworzone przez plemiona cechują się gruboziarnistymi wzorami o ostrych krawędziach.
Dywany z manufaktur
Ten rodzaj wyrobów jest znany i ceniony na całym świecie aż do dziś. Produkty z manufaktur cechują się wyszukanym wzornictwem i artystycznym połączeniem kolorów. Współcześnie można je ujrzeć w muzeum lub w prywatnych kolekcjach miłośników sztuki irańskiej.
Dywany miejskie
W miejskich warsztatach tkackich kładzie się duży nacisk na projekty dywanów, aby te odzwierciedlały kulturę danego miasta lub regionu. Wówczas przy produkcji stosuje się specyficzne techniki tkackie i wysokojakościowe materiały. Aktualnie największe warsztaty znajdują się w miastach takich jak Tabriz, Meszhed, Kashan, Kerman, Isfahan, Nain i Kom.
Do jakich wnętrz pasuje dywan perski?
Dywany perskie to doskonałe dopełnienie wnętrz w stylu boho, orientalnym, a nawet nowoczesnym. Choć tradycyjne wzory nie przypominają tych dostępnych w większości sklepów, to mogą one stanowić wyjątkową ozdobę każdego pomieszczenia. Dywany perskie najczęściej umieszczane są w przedpokoju lub w salonie, gdzie pełnią zadanie dekoracji i, zupełnie jak tysiąc lat temu, izolacji przed zimnem. Nierzadko wyroby wieszane są na ścianach, gdzie doskonale się prezentują, a wyjątkowe wzory wręcz samodzielnie przykuwają oko.